Korte inleiding
Je navigeert naar dit website onderdeel vanuit de menu optie "Muziekgenres", of door middel van de "Fast Track & Handleiding" menu optie.
Om terug te keren naar het hoofdmenu van "Muziekgenres", kies je deze menu-optie via de horizontale menubalk bovenin je scherm.
Zoals al in het hoofdmenu van "Muziekgenres" uitgelegd, is het belangrijk dat je de nodige voorkennis bezit.
Mocht je die niet hebben, dan raden we je sterk aan eerst de theoretische website onderdelen door te nemen. Lees dan in ieder geval nogmaals de theorie over de (pentatonische) toonladders, omdat dit wezenlijk is om te begrijpen hoe Reggae toonladders en akkoorden samenstellen tot stand komt, en zeker voor wat betreft het spelen van solo's, is deze kennis onontbeerlijk.
De herkomst van reggaemuziek
Aan het einde van de jaren 60 van de vorige eeuw ontstond op een klein eilandje in de Carabische Oceaan een nieuwe muziekstroming. Beïnvloed door bestaande genres als Calypso en Ska ontstond de Reggae.Een muziekstroming die binnen de kortste keren over de gehele wereld populair werd en veel fans kreeg.
Calypso en Ska
De drie belangrijkste muziekstromingen waar men op Jamaica veel naar luisterde waren Calypso, Ska en Rocksteady.Calypso is een erg levendige en explosieve muziekstroming waarin veel Afrikaanse ritmes te herkennen zijn. In de teksten bezongen de Calypso artiesten sociale en politieke gebeurtenissen. In het land waar de Calypso ontstaan is (Trinidad) had de Calypso lange tijd zelfs de functie van een krant. Bekende artiesten in dit genre zijn The Mighty Sparrow, Harry Belafonte, lord Executor, The Growler, etc.
Ska is vrolijk klinkende en snelle, dansbare muziek. Het gevoel om te willen dansen wordt vooral bereikt door het benadrukken van de afterbeat. De instrumenten spelen niet op de tel van de maat, maar net na de tel. Hierdoor ontstaat er een soort "hikkend" geluid wat typerend voor de ska muziek is.
Doordat veel musici in hun muziekstukken deze afterbeat benadrukken, en Ska op instrumenten als gitaar en toetsen) prima te spelen is, kun je heden ten dage niet meer om deze muziekstroming heen, en heeft het een belangrijke functie binnen de muziek gekregen. Bekende Ska artiesten zijn Jimmy Cliff, The Selecter, Fun Boy Three, Bananarama, Desmond Dekker, etc.
De invloed van Ska is ook in Nederland merkbaar geweest. Van 1978 tot 1984 speelde bijvoorbeeld de band "Doe Maar" een combinatie van Ska, Reggae en Punk. Bands als Madness, The Specials, Bad Manners en dergelijke zijn de vaandeldragers van het integreren van de Ska sound in diverse andere muzikale stromingen.
Over de muziekstroming Rocksteady kunnen we zeggen dat het eigenlijk een langzamere variant van Ska is, en over het algemeen wordt gezien als de voorloper van reggae.
Reggae
Reggae is de rustige(re) variant van Ska. Net als bij Ska is het de afterbeat die belangrijk is, maar dan een stuk langzamer. De bas en percussie vormen net als bij de Ska de basis en de accenten worden voornamelijk gespeeld door gitaar en toetsen. Daarnaast wordt een reggaeband veelal aangevuld met blazers, percussie en achtergrondzang. Maar het belangrijkste element uit de Reggae muziek zijn de teksten.Reggae is de muziek van de Rastafari. Dat is een geloof dat ontstaan is onder de arme zwarte bevolking van Jamaica. Door hun slavernijverleden stonden zij onder aan de sociale ladder.
Een belangrijk voorvechter voor burgerrechten voor zwarten, Marcus Garvey (ook wel de Black Moses genoemd), vertelde de Jamaicanen dat er ooit een zwarte koning zou komen, die op zou komen voor de rechten van de zwarte bevolking over de gehele wereld.
Toen in Ethiopië Ras (ras = hertog) Tafari Makonnen werd gekroond tot koning, maakte de foto’s van deze kroning een grote indruk over de hele wereld. Op de foto’s waren namelijk blanken te zien die voor de zwarte koning knielden.
Bij de arme bevolking van Jamaica maakten de foto’s ook erg veel indruk. Zij zagen Ras Tafari Makonnen (ook wel Haile Selassie) genoemd, als de beloofde koning en begonnen hem te aanbidden als de reïncarnatie van Jezus.
Binnen de Reggae muziek wordt erg veel gezongen over Zion. Dit is een andere naam voor wat de Rastafari als het beloofde land zien: Ethiopië. De Westerse Wereld wordt gezien als Babylon, dat volgens de Rastafari ooit ten onder zal gaan.
De kleuren die je vaak bij de Rastafari ziet zijn de bekende kleuren rood, geel en groen. Deze kleuren hebben een speciale betekenis.
• Rood staat voor het bloedvergieten dat heeft plaatsgevonden in de strijd voor de vrijheid in Afrika;
• Geel staat voor goud en rijkdom;
• Groen staat voor vruchtbaarheid van het Afrikaanse land.
Bob Marley
De belangrijkste Reggae artiest die ooit heeft geleefd is Bob Marley. Na begonnen te zijn in de band The Wailers werd hij later vooral onder zijn eigen naam bekend en scoorde hij over de hele wereld hits als "Get Up, Stand Up", "I Shot the Sheriff", "No Woman, No Cry" en "Could You Be Loved".Bob Marley wordt door de Rastafari als een belangrijk profeet gezien. Dit werd bevestigd toen hij in 1978 een ring kreeg overhandigt, die van de overleden keizer Haile Selassie was geweest. Lang heeft Bob de ring echter niet kunnen dragen, want op 11 mei 1981 overleed hij zelf aan de gevolgen van kanker.
Andere bekende reggaebands en musici zijn Black Uhuru, Peter Tosh, Steel Pulse, Bunny Wailer, Burning Spear, etc.
Het aantal varianten op Reggae muziek is inmiddels ontelbaar, en er zijn vele nieuwe muzikale stromingen ontstaan die een afgeleide vorm van Reggae zijn, zoals Reggaeton, Funk, Hiphop, Forró, Dancehall, Dub, Ragga, Jungle, Drum- 'n-Bass, en ga zo maar door.
Ritme en polyritmiek
Voor de meeste beginnende gitaristen is het ritme bepalen en vasthouden in reggaemuziek, een behoorlijke opgave. Dat komt omdat Reggae volkomen anders wordt geteld, dan wat we in onze "Westerse" muziek en ritmiek zijn gewend.
Laten we eerst eens kijken naar de typische instrumenten die een reggaeband gebruikt, want alle instrumenten hebben echt hun eigen ritmische funktie binnen een reggaenummer.
One-Drop en Skank
drums en percussieEr wordt meestal een standaard drumstel gebruikt (bas drum, snare drum, hi-hat, eventueel toms, bekkens). We hebben al gezegd dat het basisritme afwijkt van dat wat we in de Westerse muziek zijn gewend. De nadruk ligt op de "afterbeat", dat wil zeggen op de 2e en 4e tel uit de maat.
De Westerse ritmepatronen hebben de nadruk liggen op de 1e en 3e tel.
In reggae speel je op de 1e tel eigenlijk niets. Het ritme wordt daarom de "one-drop" genoemd: je laat de 1e tel vervallen.
Het drumstel wordt vaak aangevuld met de conga’s en een timbale voor de accenten.
Basgitaar
De basgitaar speelt wel op de 1e tel, waarbij de baslijntjes vaak melodiën op zich zijn.
Gitaar
De gitaar speelt vaak de accenten op de afterbeat. Daar is zelfs een term voor: "skank".
De accenten klinken kort en schel.
Toetsen
De toetsen spelen, samen met de gitaar, de accenten mee. Vaak hoor je piano en of een orgel.
Zang
De zang is erg belangrijk. Er zit een duidelijke boodschap in de teksten. De achtergrond zang speelt een grote rol. Vaak wordt er gezongen in "dialoog", luister maar eens naar "I Shot The Sheriff" van Bob Marley, waarin Bob Marley "I Shot The Sheriff" zingt, en het achtergrondkoor (de Wailers) antwoordt met "But I Didn't Shoot the Deputy".
Een ander belangrijk onderdeel van Reggae muziek is, dat de frequenties van de muziek als het ware verdeeld worden over de instrumenten. De toetsen dekken de lage(re) en eventueel middenfrequenties af, en de gitaar speelt de hogere/hoogste frequenties. Vooral bij beginnende Reggae musici gebeurt het vaak, dat de gitaar gedwee de toetsen volgt, wat nu net niet de bedoeling is.
Om niet in deze valkuil te trappen, speelt de gitarist over het algemeen alleen de noten op de G, B en hoge-E snaar, eventueel nog de D snaar erbij. De Reggae gitarist zal alleen dan de Lage-E, A en D in zijn spel betrekken, als er geen toetsenist in de band meespeelt.
Het ritme tellen
We hebben het al gezegd: Reggae wordt gespeeld op de offbeat in een maat. Kijk eens naar de linkerafbeelding hierboven. We zien hier een 4-kwartsmaat met 8ste noten in één maat, dus 8 tellen in de maat. De offbeats in de maat zijn telkens op de "&" in de maat. Dit is dus in tegenstelling tot het tellen van bijvoorbeeld een 4-kwartsmaat in rockmuziek, waar de beats, de telling, bij een samengesteld regelmatige maat (zoals in de afbeelding linksboven), liggen op de 2de en de 4e tel (of op de 1ste en 2e tel, dat komt ook veelvuldig voor).
Het spelen op de afterbeat (dus de 2e en 4e tel) kom je niet alleen in de rockmuziek tegen, maar is ook min of meer een standaard in de Blues of Jazz.
Kijken we weer naar de afbeelding hierboven, dan is het basis ritme slagritme voor de (electrische) gitaar in de Reggae altijd op de offbeat, terwijl de (electrische) bas in Reggae op de beat speelt.
Polyritmiek
We hebben net al gezegd dat de basgitaar op een andere tel in de maat het accent legt, als de slaggitaar. Daarnaast kan de basgitaar bijvoorbeeld in een 4-kwartsmaat spelen met echt 4 kwarten, terwijl de slaggitaar in een 4-kwartsmaat met achtste noten speelt.We noemen dat polyritmiek, waarbij, in plaats van één ritme,meerdere ritmes binnen een muziekstuk klinken. Polyritmiek kan gedurende enkele maten, of gedurende een heel muziekstuk plaatsvinden. In Reggae is polyritmiek vooral "gehoormatig", omdat de band als geheel wel in bijvoorbeeld een kwartmaat blijft spelen. In Progressive Rock is polyritmiek bijvoorbeeld wel schering en inslag, en spelen diverse instrumenten vaak in van elkaar afwijkende maatsoorten.
Als je naar de rechterafbeelding hierboven kijkt, dan zie je dat er al een vorm van gehoormatige polyritmiek ontstaat als een gitaar in triolen (triplets) gaat spelen, terwijl de rest van de band een standaard vierkwartsmaat speelt. Een mooi voorbeeld van wat er gebeurt als instrumenten in een reggaeband afwijkende accenten leggen, vind je terug in het nummer "I Shot The Sheriff" van Bob Marley, zie onderstaand.
Je ziet in deze beginmaten van het nummer dat binnen de vierkwartsmaat de twee electrische gitaren en de basgitaar, ieder verschillende accenten binnen dezelfde maatsoort leggen. Reggaemuziek kan dus best complex zijn, al klinkt het misschien niet altijd zo.
Down- en upstrokes
Een variant op het slaggitaar ritme in Reggae spelen is dat je niet alleen downstrokes gebruikt (wat vrij gebruikelijk is),
maar de downstrokes met upstrokes combineert.
De manier waarop je dat kunt tellen zie je in de afbeelding hiernaast.
En het mooiste is, als je er een combinatie van maakt, dus één offbeat in de maat met een down- en upstroke, gevolgd door één offbeat in de maat met alleen een downstroke. Je krijgt dan een wat gevarieerder slaggitaar ritme. Om het geheel af te maken voeg je een stevig Wah-effect toe, zie daarvoor het website onderdeel "De gitaar".
We hebben onderstaand een tweetal Engelstalige lesvideos waarin de basisregels van het Reggae slagritme worden uitgelegd.
|
|
|
Reggae akkoorden
Hoewel het mogelijk is om Reggae te spelen op basis van open akkoorden (de je welbekende A, G, D, E, enz.), kun je binnen Reggae beter gebruik maken van Barré akkoorden. Het voordeel van het gebruik van Barré akkoorden is dat je het akkoord gemakkelijk met je linkerhand kunt "muten", zoals je in de lesvideos hierboven hebt gezien. Daardoor kun je dat "Chaka Chaka" geluid creëren, voordat je op de offbeat de down of down-upstrokes maakt. In de lesvideos wordt dit het "chicken-scratching" effect genoemd, een effect wat overigens niet alleen in Reggae, maar zeker ook in Funk muziek, heel veel wordt gebruikt.
Als je Barré akkoorden gebruikt als je Reggae gaat spelen, hoef je eigenlijk nooit volledige Barré akkoorden te spelen. We hebben immers geleerd dat het slagritme van de gitaar vooral op de hoogste 3 of 4 snaren (de D, G, B en hoge-E) wordt gespeeld (het "Skank" effect), omdat de basgitaar de lagere snaren voor zijn rekening neemt.
Akkoordprogressies
Over akkoordprogressies in Reggae muziek kunnen we kort zijn: dat wijkt niet af van de akkoordprogressies zoals we deze in de Blues en in de Rock muziek hebben gezien. Een heleboel Reggae nummers zijn gebaseerd op het welbekende I - IV - V schema, bijvoorbeeld C, F en G.Enkele populaire akkoordprogressies die je tegenkomt in Reggae muziek:
| Gregory Isaacs ("Night Nurse") |
A mineur – G majeur |
| Bob Marley ("No Woman, No Cry") |
C majeur – G majeur – A mineur – F majeur – C majeur – G majeur - C majeur – G majeur |
| Bob Marley ("One Love") |
Intro: B majeur – F♯ majeur – E majeur – B majeur – F♯ majeur – B majeur Gevolgd door: F♯ majeur – E majeur – B majeur – F♯ majeur – B majeur – E majeur – B majeur – F♯ majeur – B majeur – E majeur – B majeur – F♯ majeur – B majeur |
| Bob Marley ("Stir it Up") | A majeur – D majeur – E majeur |
| Peter Tosh ("Johnny B. Good") |
E mineur – D majeur | Third World ("96 Degrees in the Shade") |
Couplet: A mineur – G majeur Refrein: C majeur – G majeur – A mineur |
| Travie McCoy & Bruno Mars ("Billionaire") |
Intro: A majeur – C♯7 – F♯ mineur – E majeur (2x) Gevolgd door: D majeur – E majeur – F♯mineur (2x) Daarna: D majeur – E majeur – A majeur – G♯ mineur – F♯ mineur – E majeur – D majeur – C♯7 |
| Tyrone Taylor ("Cottage in Negril") |
Intro: C♯ majeur – G♯ majeur – F♯ majeur – G♯ majeur – F♯ majeur – F♯ majeur – G♯ majeur Gevolgd door: C♯ majeur – G♯ majeur – F♯ majeur – D♯ mineur – G♯ majeur (2x) Break: C♯ majeur – F mineur – D♯ mineur – G♯ majeur |
| UB 40 ("Red Red Wine") | Basis akkoorden: C♯ majeur – F♯ majeur – D♯ mineur – G♯ majeur Bridge: G♯ majeur – C♯ majeur – F♯ majeur – C♯ majeur – G♯ majeur – C♯ majeur – F♯ majeur – G♯ majeur |
Verkorte Barré akkoorden
In het website onderdelen "Akkoordentheorie en "CAGED & Solo's" is het begrip Barré akkoorden al ter sprake gekomen. We hebben al uitgelegd dat Reggae zwaar leunt op Barré akkoorden.Voor de beginnend gitarist zijn Barré akkoorden altijd lastig om te leren, maar dat is voor Reggae Barré akkoorden wat anders, omdat we daarvoor zogeheten "verkorte" Barré akkoorden voor kunnen gebruiken. We weten immers dat de hoogste 3 of 4 snaren voor het slaggitaarwerk worden gebruikt, dus de D, G, B en hoge-E snaar. De lage-E, A (en eigenlijk ook heel vaak de D snaar), blijven buiten beschouwing. De basgitaar in de band neemt immers de lage frequenties voor zijn rekening.
Daarom zijn een heleboel akkoorden die je in de table hierboven hebt gezien, wellicht gemakkelijker te spelen dan je denkt. Daarnaast hebben Barré akkoorden het grote verdeel dat het zogeheten "verschuifbare" akkoorden zijn, zie het website onderdeel "CAGED & Solo's".
Een voorbeeld: stel dat je een Reggae stuk gaat spelen met de akkoordprogressie F♯ (2 maten), G♯ (1 maat), gevolgd door A (½ maat) en G♯ (½ maat). Als open akkoorden ziet dat er uit als in de linkerafbeelding hierboven. Dat is al een aardige uitdaging om te spelen, en als je ook nog eens het "chicken scratching" effect wil gaan toepassen, dan wordt het een wel hele lastige opgave.
De rechterafbeelding laat dezelfde akkoorden als Barré akkoorden zien. Ziedaar het voordeel van Barré spelen: met één Shape (zie het website onderdeel "CAGED & Solo's"), namelijk met de Shape van het E-akkoord, kun je alle drie de akkoorden in de akkoordprogressie met dezelfde vingerzetting maken, alleen op andere frets op de gitaarhals. Maar we kunnen het voor Reggae nog wat verder versimpelen.
Je weet dat je de noten in een akkoord mag verwisselen, zolang echter maar alle relevante noten van een akkoord aanwezig zijn. In ons specifieke voorbeeld betekent dit, dat voor het F♯ akkoord de noten F♯, A♯ en C♯ aanwezig moeten zijn, voor het A akkoord E, A en C♯, en voor het G♯ akkoord de noten G♯, C en D♯.
De afbeelding hierboven laat zien hoe eenvoudig de Barré akkoorden worden als je, wat voor Reggae muziek gebruikelijk is, alleen de hoogste 3 snaren (G, B en hoge-E), gaat gebruiken. In een keer zijn de lastige open en Barré akkoorden gemakkelijk speelbare drie-vinger akkoorden geworden, ook weer met één en dezelfde Shape.
Klinkt het geluid je toch wat te karig, of is er geen bassist in de band, dan kun je er alsnog 4-vinger akkoorden van maken, op de volgende manier:
Of, in verkorte versie 2, blijven het drie-vinger akkoorden, doordat je een verkorte (verkleinde) Barré maakt over de noten op de B en de hoge-E snaar.
Kortom: laat Barré akkoorden het leven veraangenamen.
Als we nu eens naar de Shape kijken die we zojuist gebruikt hebben voor het F♯, A en G♯ akkoord, dan kun je deze Shape vanaf de 0 positie van de gitaarhals, tot aan het einde van de hals, blijven gebruiken en telkens een opvolgend akkoord creën. Laten we dat eens doen.
De conclusie is, dat je met één Shape, alle majeur Barré akkoorden kunt maken, door alleen maar de shape op te schuiven. Probeer maar eens de akkoordprogressie (ieder akkoord één maat), op deze verkorte Barré akkoordmethode, te spelen:
C♯ B C♯ B G♯ B G♯ B.
Het enige wat je hoeft te doen is de Barré Shape als volgt over de fretposities te verschuiven: 9 7 9 7 4 7 4 7.
Met een beetje oefening wil je straks nooit meer met open akkoorden spelen.
Hetzelfde kun je doen met de septiem (7) akkoorden over de hele hals. Je neemt als uitgangspunt Het G♯7 akkoord,
zoals je hiernaast ziet. Dat akkoord wordt gemaakt op positie 1 van de hals. Als je dat akkoord nu opschuift, dan krijg je achtereenvolgens
(tot aan positie 12) de septiem akkoorden A7, A♯7, B7, C7, C♯7, D, D♯7, E, F, F♯, G, en weer
een G♯.Ook hier geldt dus: één Shape leren, en dan alle (majeur) 7 akkoorden kunnen spelen.
Nog een voorbeeld: met behulp van het Am patroon (zie hiernaast), ben je weer in staat om in Barré alle mineur
akkoorden te spelen. Als je dit akkoord gaat opschuiven, dan krijg je over de fretposities 0 (open snaren, zie afbeelding) tot en met 12 de volgende
mineurakoorden (je begint op positie 0, daarna): A♯m, Bm, Cm, C♯m, Dm, D♯m, E, F F♯m, G, G♯m,
en weer naar een Am.
Je hebt gezien dat een Barré Shape als A en G bijzonder krachtig is, een andere belangrijke shape is de E mineur
Shape. Je ziet de Shape hiernaast opschuiven van de open snaar positie (0) naar de 2e fret. Je komt dan bij
het F♯m akkoord uit. Kijk eens wat er gebeurt als je het F♯m akkoord met één noot verminderd (versie 2), het blijft nog steeds een F♯m, alle noten (prime, terts, kwint) zitten nog steeds in het verkorte akkoord. Je kunt het akkoord nog verder verkorten, zie versie 3. Uiteindelijk heb je een akkoord over, wat je met één vinger (je wijsvinger) op de hals kunt plaatsen en verschuiven.
Voor het spelen van een Reggae akkoordprogressie en Groove, denk altijd aan het adagium:
Je linkerhand laat horen wat je weet, en je rechterhand laat horen wie je bent, en wat je kunt.
Tot slot
bronnen: muziekopschool.com, how-to-play-reggae.com, Preludium, zinginstruments.com.